Laatst las ik een artikel van de Vlaamse hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse Paul Verhaeghe. Hierin geeft deze Belgische psycholoog aan dat hij een enorme toename ziet van het aantal stressgerelateerde beroepsziektes in onze samenleving die volgens hem te wijten zijn aan ons westers economisch model. ‘Onze maatschappij offert daar alles voor op en dat maakt ons ziek.’
Volgens Paul zijn er door de bank genomen twee groepen die gevoelig zijn voor stress: de mensen die geen werk hebben en zij die te veel werk hebben. De eerste groep de zogenaamde werklozen, omdat ze zich niet alleen nutteloos voelen, maar in de huidige maatschappij door de invoering van de Participatiewet ook steeds meer worden weggezet als profiteurs. En dus sinds 1 januari 2015 alle werkzaamheden zonder vergoeding of salaris moeten accepteren. De tweede groep zijn de werkenden omdat ze steeds meer werkdruk voelen. Steeds vaker ZZP-ers (Nederland telt er op dit moment zo’n 800.000). De hoogopgeleiden die overal en ten aller tijde bereik- en beschikbaar moeten zijn; en de lager opgeleiden die steeds vaker twee of meer banen combineren om te overleven en de losse eindjes aan elkaar moeten knopen.
Echter, volgens voorzitter Jim Faas van de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG) worden Mensen in Nederland veel te snel ‘ziek’ verklaard. ‘Iedereen in Nederland mankeert wel wat volgens de huidige definities van ziekte en gezondheid”, signaleert Faas. Dat is onhoudbaar, waarschuwt hij. ‘We lopen echt vast. Zelfs bij jonge mensen zie je al dat ze uitvallen door stress of een of andere ontwikkelingsstoornis. We moeten het ziektebegrip afbakenen, anders komen veel te veel mensen in een arbeidsongeschiktheidsuitkering terecht.’ Toch erkend Faas dat er zeker ook een verband is met de economische crisis. Veel mensen raakten of raken daardoor werkloos. ‘Er is ook grote druk vanuit de samenleving: iedereen behoort te werken voor zijn geld. Als je werkloos bent, wordt je daarop aangekeken. Depressies liggen vervolgens op de loer’, aldus Faas in een artikel van Trouw op vrijdag 8 mei 2015. ‘Zo gebeurt het dat werklozen een keuring aanvragen met een gerede kans dat ze vanwege psychische klachten in de WIA (de vroegere WAO, red.) belanden.’
De laatste paar jaar neemt het aantal aanvragen voor een WIA-uitkering toe. Er zijn nu 820.000 mensen arbeidsongeschikt. In 2012 vroegen 55.900 mensen een WIA-uitkering aan, in 2013 waren dat er 57.800 en vorig jaar bijna zestigduizend. Iets meer dan de helft van de aanvragen wordt toegekend. Als het blijkt dat steeds meer mensen ziek worden door hoe wij de economie in onze samenleving inrichten, zou je zeggen dat we ons systeem zouden moeten veranderen. Echter verbaast het dat er het omgekeerde gebeurt. De tendens is dat de maatschappij juist met een beschuldigende vinger naar het individu wijst. Wie ziek wordt heeft het aan zichzelf te danken. Of het nu gaat om om hart- en vaatziekten of psychische klachten zoals een depressie of burn-out. Wat dan zou liggen aan een verkeerde levensstijl in combinatie met te weinig inzet en karakter.
Wie vrij van zonden is, werpt de eerste steen, is een oud spreekwoord dat ook hier geldt. Waar de beschuldigende vinger naar het individu wijst, zou het redelijk zijn om in de gaten te houden waar deze wijzende vinger vandaan komt. Onder verhullende termen als ‘eigen verantwoordelijkheid’ en ‘zelfredzaamheid’ hebben de beide kabinetten van Mark Rutte de samenleving ervan doordrongen dat eigen schuld altijd dikke bult betekent. En mensen het zelf maar moeten oplossen.
Want als je gewoon pech hebt om je baan te verliezen, omdat juist in jouw sector de klappen zijn gevallen, dan mag je het doen met een uitkering van zo’n 750 euro per maand. Echter, als je het voor elkaar krijgt om als ‘ziek’ te worden geregistreerd, dan kun je ook voor 30%, 50% of 70% aan het werk en krijg je een aanvulling tot minimumloon, wat het dubbele is van een bijstandsuitkering. Met andere woorden: een lichamelijke of geestelijke beperking wordt beter beloond dan een sociaal maatschappelijke beperking. Dit is een onrechtmatigheid waarvoor de maatschappij de prijs betaalt, maar die veroorzaakt is door de Rijksoverheid, en niet door de mensen zelf.
Er is een oplossing en deze is nog vrij eenvoudig ook. Schaf alle WIA- en Wajonguitkeringen af, zo’n 820.000 en vervang deze door één en dezelfde basisnorm van 1000 euro. Gaat iemand zelf bijverdienen, met eigen bedrijf of als werknemer, of krijgt hij een vrijwilligersvergoeding? Laat deze persoon die aanvulling zelf houden, tot de norm van het minimumloon: 1500 euro. Daarmee heb je niet alleen de vlucht naar de WIA ondervangen, maar beloon je ook iedereen die met een bijstandsuitkering gedwongen vrijwilligerswerk moet doen.
Een bijkomend voordeel is, dat er ‘ineens’ veel minder mensen ‘ziek’ zullen zijn, waardoor de druk op de zorg aanzienlijk zal afnemen en daarmee ook de kosten voor deze zorg. Hiermee haalt de samenleving ook op dit vlak een flinke besparing binnen.
Volgens de Vlaamse psycholoog Paul Verhaeghe moeten we niet de patiënt op de snijtafel leggen, maar het systeem. Hij pleit onder andere voor een andere herverdeling van werk en loopbaan ‘zodat we kortere werkweken en een langere werkcarrière kunnen hebben’. Het ideaal van Verhaeghe is een veel duurzamere economie ten dienste van onze gemeenschap. Duurzaam voor zowel mens als onze samenleving. “Want”, zegt hij “vergeet nooit dat de economie er is voor de maatschappij, voor ons dus. En niet omgekeerd.”
Bron: Trouw en Paul Verhaeghe
Changing the community is changing the world! Economics and business also needs community to change! So, what are we waiting for? “Peer to Peer” (P2P) communities!