Gastbijdrage van Perry Janssen
Station Spoorzone. Een speciaal stukje grond in het midden van onze afgebroken stad. Een stukje grond met daarop historische grote hallen en gebouwen die op monumentale wijze een mooi industrieel verleden hebben gehuisvest. En enige jaren geleden stonden wij als Tilburgers voor de vraag: wat moeten we ermee?
Al snel werd het terrein bestormd door vele enthousiaste burgers die in De Spoorzone de ideale locatie zagen (en soms vonden) voor hun hobby, hun diensten, evenementen of hun bedrijf. Ik was er één van.
Na veel onduidelijkheid zag de politiek in dat er een gedegen visie nodig was om dit gebied te ontwikkelen en toekomstbestendig te maken. De eerste schreden zijn inmiddels gezet en in onze gemeenteraad zijn al heel wat plannen besproken. Belangrijk is dat het gebied zoveel mogelijk intact wordt gelaten en dat De Spoorzone een aantrekkelijk gebied moet worden dat leeft en bruist.
Maar zijn we dan nu op de goede weg en hebben we voor het juiste scenario gekozen? Het lijkt me logisch dat een en ander betaalbaar moet zijn en blijven, maar daar zijn zeer ingewikkelde en risicovolle constructies voor bedacht.
En wat verder in het oog springt: een zeer kostbare (mijns inziens overbodige) verhuizing van de Openbare Bibliotheek van het Koningsplein naar de grote Loc-Hal, een zeer ambitieus plan met erg veel horeca voor de Polygonale Loods, de prominente huisvesting van enkele dienstverlenende instellingen voor startende ondernemers waardoor in hetzelfde gebouw (“88”) 20 goedlopende bedrijfjes op zoek moeten naar een locatie elders in de stad, de organisatie van heel wat evenementen door diverse aanbieders, deels gesubsidieerd en niet altijd even druk bezocht.
En wat doen we met het tijdelijk huurcontract van de niet onomstreden Hall of Fame waar vele subculturen hun uitvalsbasis hebben ingericht? De vrees bestaat dat dit wel eens een erg duur terrein voor de Tilburgse burger zou kunnen gaan worden. Op papier ziet de toekomst er erg mooi uit, het zonnetje schijnt altijd op de tekeningen van het architectenbureau.
De vraag is of de Tilburgers (of de buurtbewoners) hier allemaal wel op zitten te wachten. De mening van onze burgers is belangrijk omdat die uiteindelijk het succes en dus de betaalbaarheid van De Spoorzone zal bepalen. Vandaar dat het erg goed zou zijn om de Tilburger bij de ontwikkeling van het gebied te betrekken en niet de fout te maken om een kleine groep mensen dit peperdure gebied te laten claimen voor louter leuke culturele initiatieven, hoe sympathiek ze vaak ook mogen zijn.
Een brainstormdag over de invulling van De Spoorzone in Theater De Boemel lijkt nu vooral bezocht te gaan worden door mensen die al jaren met elkaar optrekken en op vele plaatsen in Tilburg het beeld bepalen. Uit eigen ervaring weet ik dat een frisse wind, wat tegengas of een bedrijfsmatige kijk niet altijd gewaardeerd wordt.
En belangrijk is nu net dat dit op De Spoorzone wel gaat gebeuren, concrete plannen, concrete invullingen en bedrijfsmatig verantwoord. Dus niet alleen een culturele invulling, maar ook ruimte voor leren, werken en wellicht wonen. Maar moeilijk is het, en blijft het, vooral omdat onze burgers vaak niet thuis geven op dit soort bijeenkomsten, inspraakavonden, referenda en zelfs verkiezingen. Hoe zou dat komen? Onverschilligheid, geen belangstelling, geen behoefte, geen vertrouwen?
Vandaar dat het initiatief van Gerard Korthout (eigenaar Theater De Boemel) om op 13 januari eens hardop na te denken alle lof en steun verdient en ik hoop van harte dat alle aanwezigen zich realiseren dat er buiten de muren van het theater mensen wonen die zich heel simpel afvragen: wat, wanneer, voor wie en hoe wordt het betaald?
En tot slot, zullen we proberen om de volgende terminologie echt eens te vermijden: verbindingen leggen, bruggen bouwen, versnelling aanbrengen, cohesie versterken, uitrollen, win-win, de kracht, de bakens, denkkracht, reuring, regie, voorwaardenschepper, overkoepelend, aanjagen, verleiden, profiel verdiepen, kansen pakken, projecten opzetten, sporen verleggen, co-creatie en ‘een stevig faciliteer- en afmaakclubje samenstellen’. Het klinkt hartstikke interessant en belangrijk, maar het zegt weinig.
Wat mij betreft krijgen politiek en beleidsmakers de komende 5 jaar een gebiedsverbod. Dan maken de burgers zelf een uniek stukje Tilburg van de Spoorzone.
Een geweldig goed initiatief van de Bleymakerij. Ik hoop dan ook dat Gerard een hoge opkomst kan verwachten van de vele belanghebbende voor dit uitdagende gebied de Spoorzone. Alhoewel er door de Tilburgse gemeenteraad en college de plannen voor dit gebied al diverse malen een ernstige wijziging hebben doorgemaakt blijf ik hoop hebben dat misschien toch nog doelmatige en structurele initiatieven voortvloeien uit dit doe-debat op 13 januari in de Boemel.
Echter wil ik hier wel een kritische kanttekening bij geven. Laat het voor de gemeente Tilburg duidelijk worden dat je niet elke keer voor een dubbeltje op de eersterangs kunt zitten. Je zult moeten durven investeren en faciliteren van de beweging van onderop. Laat het duidelijk worden dat plannen die top-down probeert te lanceren via de geijkte partners uit de stad niet gaan werken. Boodschap is dus zoek naar nieuwe innovatieve partners uit de stad. Burgers met creativiteit, lef en doekracht. De stad Tilburg zit er vol van. Probeer dit eens te doen zonder dat je hier een van je vaste partners tussen laat wringen om eventuele risico’s te vermijden.
Grote logge instanties die meestal alleen maar bezig zijn zich instandhouden via geldelijk gewin. Durf een initiatief te ondersteunen en leer eens dat als zaken mis dreigen te gaan je hier ook van kan leren. Kortom durf burgers eens de ruimte te geven om ook daadwerkelijk duurzame initiatieven te laten nemen. Faciliteer ze en scheep ze niet af met een aalmoes.
Niet alles mag van mij kosteloos vrijwilligerswerk, stagiaire, werkervaringsplaats of onbetaalde arbeid blijven terwijl de geijkte partners, meestal grote subsidieslurpers, er garen bij spinnen. Zo dat de vaak onbetaalde burgerinitiatieven weer geen garen op de klos krijgen om projecten duurzaam te maken. Om het maar eens in de Tilburgse termen te zeggen.
Innovatief kan moet je wel het lef hebben om out of The box te leren denken.
evolutie theorie of therapie in 2016,
de volgorde van vastgoed speculanten dient te stoppen
met meteen Noordanus garantie voor gebouw 88,
start van nieuwe voortzetting met de oorspronkelijke
(en daarmee) initiatiefnemers,
Midpoint maakt een oormerk voor 10 miljoen,
geeft niks uit, maar garandeert vanaf nu en 1 jaar,
voor starters in de Spoorzone,
Hein Verschure
Beste Johannes van Dam,
enkele korte opmerkingen.
1) Als ik kijk wie er positief hebben gereageerd op de uitnodiging voor deze brainstormdag zie ik een oververtegenwoordiging van het bekende netwerk uit het (culturele) circuit, maar ook wel degelijk de reactie van andere belangstellenden. Dat is mooi, vandaar dat ik het in mijn artikel heb over “het lijkt erop” en niet dat het een feit is.
2) Ik heb mijn zorgen over een louter culturele invulling van de Spoorzone door een beperkt aantal mensen. Over zaken als “stedelijke ontwikkeling” heb ik het niet gehad want Tilburg is als stad groter dan de Spoorzone alleen. Bovendien wil ik het graag overzichtelijk houden.
3) De geijkte en gebruikte terminologie van de dag van vandaag. Tja, ik blijf daar moeite mee houden. Ook jouw artikel heb ik enkele malen moeten lezen om te begrijpen wat je bedoelt. Ook jij schijnt regelmatig aversie te voelen tegen dit soort woord- en taalgebruik maar als ik jouw artikel lees …
Het is me niet te doen om met opzet tegen knieën te trappen of mensen belachelijk te maken, daarvoor staat er te veel op het spel.
Ik probeer op mijn manier zoveel mogelijk burgers bij activiteiten, plannen en politiek in onze stad te betrekken. Daarvoor kies ik heldere taal, maar ik begrijp best dat “vaktaal” soms onontkoombaar is.
Hopelijk wordt de 13e januari druk bezocht en een vruchtbare dag met meetbare en controleerbare resultaten.
Uiteindelijk willen we allemaal dat de Spoorzone een gebied wordt waar we als Tilburg trots op mogen zijn.
Beste Perry,
Sinds krap 2 jaar woon ik weer in Tilburg. Toen ik 20 jaar geleden vertrok, was de Spoorzone een gebied dat, behalve tanende werkgelegenheid, niets wezenlijks toevoegde aan de stad. Nu liggen er prachtkansen en, inderdaad, een grote verantwoordelijkheid.
Ik denk dat je drie denkfouten maakt in je gastbijdrage.
De eerste is dat je mensen die een bijdrage leveren aan de Brainstormdag op 13 januari in De Boemel bij voorbaat wegzet als “mensen die al jaren met elkaar optrekken en op vele plaatsen in Tilburg het beeld bepalen.” Dat neemt niet alleen de uitnodiging weg voor mensen die het gevoel hebben daar niet bij te horen (buurtbewoners en ondernemers bijvoorbeeld), het doet ook geen recht aan bijdragen van mensen die bereid zijn ergens over mee te denken en er hun schouders onder te zetten.
De tweede denkfout is dat een “culturele invulling” geen of niet de juiste bijdrage levert aan stedelijke ontwikkeling. Mijns inziens is dat de wat bredere uitdaging waar de Spoorzone ons voor stelt. Er zijn goede argumenten om daar anders over te denken. Fysieke stadsontwikkeling levert bijvoorbeeld maar een beperkte bijdrage aan stedelijke ontwikkelingsdynamiek. Wil je – zeker in tijden van een terugtredende overheid en een groter beroep op participatie – kansen bieden aan sociale, maatschappelijke en economische stedelijke vernieuwingsdynamiek, dan is er geen ander alternatief dan die ruimte te bieden. Zet je als stad niet in op stedelijke vernieuwing, dan oogst je achteruitgang met alles wat daarbij hoort en waar hooguit criminele circuits bij gebaat zijn.
Essentieel in die dynamiek blijkt steeds meer het ontstaan en goed functioneren van netwerkknooppunten in de stad. Ook blijkt: stedelijke ontwikkeling is vooral ook mensenwerk. Als de wil aanwezig is, is er heel veel mogelijk. Dat gemeenten nog worstelen met hun terugtredende rol in ‘de netwerksamenleving’ is een uitdaging die om pogingen vraagt, niet om een dichtgetimmerde visie. Als je “culturele invulling” ziet als iets dat voor een kleine incrowd (‘de’ culturele elite) is bedoeld, heb je groot gelijk. Naar mijn indruk is dat niet wat er nu gaande is in de Spoorzone: ik zie er instellingen op het gebied van welzijn, zorg en maatschappelijke participatie bedenken hoe ze hun meerwaarde voor de stad kunnen vergroten, interessante debatten en zeepkistsessies in de Bibliotheek en MCSI, bijeenkomsten met vluchtelingen, laagdrempelige evenementen waar alle lagen van de bevolking mengen, onbekommerde gezelligheid beleven en nieuwe vriendschappen opdoen, plekken waar jongeren zich thuis voelen, zzp-ers die hun kansen pakken, aanloop van vér buiten de stad voor bv. Mundial, de Kunstbiënnale en andere grootschalige evenementen, een club als Tussenheid die toch echt zinvol werk doet om goede initiatieven in de stad of het omliggende landelijk gebied te realiseren. Ik zie vooral mensen en organisaties nieuwe contacten maken en tot “Neue Kombinationen” komen. De echte uitdaging is misschien wel diffusie van netwerken die nu veel te weinig met elkaar verbonden zijn. Dat het allemaal nog in de kinderschoenen staat, oké (d.w.z. juist daarom); netwerkplekken worden in beleidsstukken ook vaak al als ‘broedplaatsen’ voorgesteld, vér voor ze enigszins tot wasdom kunnen komen.
Denkfout 3 is je verzet tegen terminologie. Helemaal mee eens als je wat aversie voelt, die voel ik ook regelmatig. Toch verwijzen veel van dit soort termen wel degelijk naar een houding, de kennis en de vaardigheden die noodzakelijk zijn om schaars aanwezige kansen tot een zo groot mogelijk succes te maken voor de stad. Dit soort complexe samenwerkingsuitdagingen vraagt nu eenmaal vooral dat het allemaal (eens) niet verzandt in tegenstelling, doordrukkerij, prestigeprojecten, onvaardigheid, vrijblijvendheid of kansloosheid. In het zoekproces met een gemeentelijke organisatie die mét haar partners in de stad toch echt het nodige in huis heeft (ook in termen van welwillendheid naar mijn gevoel), moet je ook zelf voldoende professionaliteit aan de dag leggen. Pas dan kun je inderdaad “niet lullen, maar poetsen!”. Ik denk dat de 13e daar een interessante bijdrage aan kan leveren: wat zit nu in de weg, hoe kun je dat met elkaar oplossen, hoe kun je samen vanuit de Spoorzone nog meer impulsen geven aan stedelijke ontwikkeling?
Tot slot hamer je op betaalbaarheid. Da’s geen denkfout, integendeel. Wel is het in het algemeen lastig om maatschappelijke meerwaarde op langere termijn goed af te zetten tegen de financiële bias in een gemeentelijke meerjarenbegroting, zeker gezien gangbare politieke opportuniteitsmechanismen en investeringsbelangen van derden. Ik denk: heb gewoon het lef met elkaar om iets moois neer te zetten in die prachtige Tilburgse Spoorzone!
Heel goed initiatief, kan helaas niet komen maar ben wel geïnteresseerd omdat ik mogelijk op termijn in oud Noord kom wonen