Participatiewet: Beschut werk oude stijl verplicht

In januari 2015 is de gemeente gestart met een ‘Tilburgs Alternatief’ voor het inrichten van Beschut Werk. Een aanpak waarbij maatwerk voor de zwaksten inwoners van onze stad met afstand tot de arbeidsmarkt centraal staat. Samen met organisaties en bedrijven in de stad is gekeken waar deze inwoners zonder reguliere baan kunnen werken of een betekenisvolle dagbesteding konden krijgen.

Per 1 januari 2017 is de Participatiewet veranderd en wordt de gemeente Tilburg weer verplicht om inwoners die niet in een reguliere baan kunnen werken de mogelijkheid te bieden om te werken volgens het oude stijl ‘beschut werken-principe’.

Het beschut werken is bedoeld voor inwoners van Tilburg die niet zonder intensieve begeleiding kunnen werken en daardoor geen zicht hebben op een reguliere arbeidsovereenkomst. Het gaat om mensen die door een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking veel begeleiding of aanpassing van de werkplek nodig hebben. In principe kan elke burger die denkt hiervoor in aanmerking te komen zichzelf bij het UWV aanmelden voor een indicatiestelling.

Reden voor het verplicht stellen van deze wijziging in de Participatiewet is dat staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA) vindt dat er in 2016 landelijk gezien te weinig mensen met een afstand naar de arbeidsmarkt aan een baan zijn geholpen. Met de gemeenten was afgesproken dat ze vorig jaar 3200 mensen aan werk zouden helpen, maar volgens een rapport van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) waren er halverwege 2016 nog maar slechts 115 plekken gerealiseerd.

Door de komst van de Participatiewet in 2015 en het steeds kleiner wordende Participatiebudget zijn verschillende gemeenten in Nederland anders gaan nadenken over het inrichten van voorzieningen voor de allerzwaksten. Beschut werk zou een te dure voorziening zijn en daardoor is er gezocht naar andere alternatieve in de vorm van dagbesteding of vrijwilligerswerk. Door het Participatiebudget op een andere manier in te zetten zouden gemeenten meer mensen kunnen laten participeren, zo was ook de gedachte van de gemeente Tilburg en koos daarom voor het ‘Tilburgs Alternatief’ met drie mogelijkheden:

• Mensen kunnen met loonkostensubsidie aan de slag bij bedrijven. De kosten voor begeleiding worden daarbij na verloop van tijd door het bedrijf overgenomen. De bedrijven die hieraan meedoen krijgen dan voordelen van de gemeente.
• Een tweede mogelijkheid is vrijwilligerswerk. De gemeente verwachtte dat hierbij de kosten van begeleiding nauwelijks zouden stijgen, omdat bijvoorbeeld in buurthuizen al een structuur van begeleiding aanwezig is.
• Als derde heeft de gemeente afspraken maken met zorgaanbieders over maatschappelijke dagbesteding.

De gemeente Tilburg is er van overtuigd dat bij Beschut Werk waarbij mensen een cao-loon, pensioen en begeleiding krijgen, te duur zijn. Volgens Marc Bevers senior beleidsmedewerker economie en arbeidsmarkt: “Een groot deel van het steeds kleiner wordende Participatiebudget gaat dan vastzitten in mensen die hun leven lang ondersteund moeten worden zodat je een andere groep die slechts tijdelijk ondersteuning nodig heeft, niet meer kunt helpen.”

Cedris, brancheorganisatie in de Sociale werkvoorziening denkt hier echter heel anders over: “Het kost een gemeente meer geld om iemand met een zware arbeidshandicap in een ‘participatievoorziening’ zoals dagbesteding of vrijwilligerswerk te hebben dan om deze persoon op een beschutte werkplek te laten werken.” Volgens Cedris zijn de kosten voor begeleiding van iemand die vier dagdelen per week naar een dagbesteding gaat hoger dan de kosten van begeleiding van iemand die vier dagen per week beschut werk doet. Weliswaar is iemand die thuis zit zonder werk of zonder dagbesteding nóg goedkoper, maar Cedris wijst erop dat bij mensen die thuis zitten vaak andere maatschappelijke kosten met zich mee brengen. Zo hebben deze mensen vaker schulden, zorgkosten of veroorzaken ze overlast. Werk biedt bovendien ‘zelfstandigheid, ontwikkelingsmogelijkheden, een positief effect op iemands zelfrespect en ‘echte’ participatie in de samenleving.’

Direct nadat het duidelijk werd dat Beschut Werk per 1 januari 2017 is verplicht, heeft de gemeente Tilburg de doelgroep geïnformeerd over de veranderingen. Inwoners die al via het ‘Tilburgs alternatief’ werken, kunnen in de nieuwe situatie gewoon blijven werken op de plek waar ze al zitten of kiezen om alsnog deel te nemen aan beschut werk. Daarvoor moeten ze zich wel eerst aanmelden bij het UWV voor de indicatiestelling.

De gemeente Tilburg maakt zich nog wel zorgen over de uitvoering. Doordat de gemeente wachtlijsten wil voorkomen proberen ze om zoveel mogelijk mensen uit de doelgroep te laten werken volgens het beschut werken-principe. Echter er is  geen zicht op nieuwe instroom. Het is onbekend hoeveel mensen zich bij de gemeente Tilburg gaan melden en of er mensen zijn die zich buiten de gemeente om aanmelden bij het UWV voor de indicatiestelling. Daarnaast maakt de gemeente zich zorgen over de beslistermijn van 8 weken voor de indicatiestelling van het UWV. Vanuit klantperspectief een veel te lange termijn. Het college van Burgemeester en Wethouders (B&W) heeft de staatssecretaris Jetta Klijnsma daarover al geïnformeerd.

In de raadsvergadering van 10 april 2017 zal door het college de beleidsnota waarin de kaders van de uitvoering beschut werk staan beschreven aan de gemeenteraad worden voorgelegd.