Jean-Paul Korst heeft een enorme passie: het weer. Behalve op zijn eigen weerblog, is hij weerman voor onder andere het weekblad Groot Eindhoven en Omroep Tilburg FM.
>Twee jaar geleden was Koninginnedag om door een ringetje te halen. Het was één van de zonnigste Koninginnedagen, want er verscheen geen wolkje aan de lucht rondom Tilburg. Het kwik was ook in vorm en steeg naar de 22 tot 23 graden. Bij dit alles waaide het stevig met een matige en soms vrij krachtige wind uit het oosten tot noordoosten.
Onderzoek heeft uitgewezen dat sinds het aantreden van Beatrix in 1980 Koninginnedag vier graden warmer is geworden. Sinds 2000 is de oranje feestdag zelfs nóg een stukje warmer geworden: in de jaren zeventig lag de gemiddelde temperatuur namelijk op 12,7 tegen 17,2°C gemiddeld over de laatste tien jaar. Ook schijnt de zon een uur langer en is het iets droger geworden. In 2010 was daar echter geen sprake van, want toen beleefden we een sombere Koninginnedag. De bewolking overheerste waaruit wat motregen viel. Pas in de loop van de middag kwam de zon erbij en liep de temperatuur op naar 15 graden. Maar vier jaar geleden liet de Oranjezon ons niet in de steek. Het was half tot licht bewolkt en de temperatuur liep nog op naar ruim 21 graden. Men zal deze dag echter niet herinneren als een mooie dag, maar eerder als Zwarte Koninginnedag 2009 toen een aanslag werd gepleegd op de Koningin te Apeldoorn. Daarbij vielen 8 doden en tientallen mensen raakten gewond doordat een auto inreed op het publiek. Van het Koningshuis raakte niemand gewond.
Sinds 1949 wordt Koninginnedag op 30 april gevierd, de verjaardag van wijlen Koningin Juliana. Toen in 1980 Beatrix het stokje overnam van Juliana, besloot Beatrix dat haar eigen verjaardag nog steeds op deze dag gevierd moest worden. Gelukkig maar, want anders werd Koninginnedag op 31 januari gevierd en dan zouden veel binnenactiviteiten worden. Overigens werden niet alle Koninginnedagen op 30 april gevierd. Indien deze namelijk op een zondag viel werd het een dag eerder gevierd op 29 april. Dit gebeurde o.a. in 2006, 2000 en 1995.
In 2008 zagen we de zon maar 2 uurtjes. Voor de rest overheerste de bewolking en viel er een enkele bui. In de avond werden de buien steviger en daar werd in Berkel-Enschot ook onweer bij geregistreerd. Warmer dan 15 graden werd het niet en bij dit alles stond er een matige zuidoosten en later zuidenwind. Heel anders dan in 2007 toen de laatste dag van april afsloot met Oranjezon die 13,6 uur bleef schijnen en het één van de zonnigste Koninginnedagen werd. In Westdorpe werd op deze dag 22,6°C gemeten, Tilburg 21,8 en in De Bilt 20,2°C. Wat zes jaar geleden ook opviel was de relatieve vochtigheid, want die daalde op deze feestdag op een aantal plaatsen tot 19%, waarden die tot de laagste horen die in ons land ooit zijn gemeten.
In 2006 werd Koninginnedag dus gevierd op 29 april en niet op de 30e omdat deze op een zondag viel. Deze behoorde in tegenstelling tot 2007, tot één van de koudste ooit! Meer dan 11,4°C werd het niet op de 29e in De Bilt en op 30 april zelf werd het 11,5°C. Sinds 1985 hebben we niet zulke lage middagtemperaturen gehad toen het 10,1°C werd. De koudste Koninginnedag was overigens die van 1970 toen het in Brabant en Limburg 7 tot 8 graden werd. Brrrrr. Heel anders dan in 2005 toen we een warme en meest bewolkte Koninginnedag hadden, waarbij het in Midden-Brabant droog bleef en de temperatuur nog opliep naar een aangename 21 graden. Viel wind stond er niet en kwam uit het zeer warme oosten tot zuidoosten. Dat er warme lucht aankwam, merkten we een dag later toen de maand mei opende met een tropische dag van ruim 30 graden!
In 2004 hadden we één van de opmerkelijkste Koninginnedagen. Na de eerste zomerse dag van dat jaar op 29 april met een temperatuur van meer dan 25 graden, was dat voor de atmosfeer een sein om de lucht van de 30e eens een oranjetintje te geven in de vorm van fikse onweersbuien. Vanaf 19.00 uur was het in de omgeving van Tilburg alleen maar geflits en gerommel en was er geen minuut stilte. In totaal werden er maar liefst 415 ontladingen geteld! Om 20.36 uur was het allemaal voorbij totdat om 21.28 uur een nieuw onweersgebied over ons heen kwam met tientallen bliksemschichten en inslagen. Hagelstenen zo groot als pingpongballen (ca. 3 cm) vielen er onder meer in Eijsden waar het een witte wereld werd. In Bergeijk waren de hagelstenen zelfs 5 cm groot. Vanuit Eindhoven werd officieel melding gemaakt van een wolkbreuk waarbij 25 mm in een half uur omlaag kwam. In Hoogerheide viel een recordgrote hoeveelheid van 59 mm in bijna drie uur, waarbij dus een wolkbreuk voltrok. Plaatselijk stond het water hier en op andere plaatsen 30 tot 50 cm hoog. Het werd een Koninginnedag om nooit te vergeten.
In 1999 was Koninginnedag met 13,8 uur zon in De Bilt de zonnigste sinds 1949, gevolgd door 2007 met 13,6 uur. Twee jaar geleden scheen de zon 12,1 uur bij het KNMI. Sinds Koninginnedag eind april wordt gevierd is deze feestdag in De Bilt tot en met 2012 tien maal warm geweest met temperaturen boven de 20 graden. De warmste Koninginnedag beleefden we in 1993 toen het op veel plaatsen zomers werd met op Schiphol 27,0°C, Gilze-Rijen 27,5°C en in Eindhoven was het warmst met 28,0°C. Ook warm was deze dag in 1952 met temperaturen van 25 tot 27°C, zoals in Maastricht waar 26,5°C op de thermometer werd afgelezen. En in 2004 was het eveneens erg warm in Soesterberg met 25,2°C, Tilburg 25,1 en in Ell 24,8°C werd geregistreerd. Ook 1990 werd een fraaie Koninginnedag: de dag begon met dichte mist, maar later klaarde het op en werd het ruim 23 graden in onze regio. In zestien andere jaren was het wel zonnig, maar bleef de temperatuur iets of soms ruim onder de 20 graden.
Een gure noordwester of noordenwind kan de temperatuur in deze tijd van het jaar ondanks de zon ook heel laag houden. De Koninginnedag begint dan vaak met vorst; zo was de temperatuur in 1971 in de vroege ochtend –5,5°C in Wageningen en op 10 cm hoogte vroor het zelfs 9 graden! En ook in 1996 begon de feestdag met lichte vorst, maar overdag werd het bij zonnig weer toch nog 12 tot 16 graden. Heel koud en guur met niet alleen een harde wind, maar ook regen-, hagel- of onweersbuien was Koninginnedag in 1956, 1970 en 1979. In 1970 lag de temperatuur in ons land zelfs tussen 7 tot 9 graden. Op elf van alle Koninginnedagen, die we nu in april gevierd hebben, onweerde het wel ergens in het land en op uitgebreide schaal in de jaren 1955, 1973 en 2004.
Een grotendeels of volledig verregende Koninginnedag kwam slechts zeven keer voor, waarbij de ergste regen zich meestal beperkte tot een deel van het land. Zo regende het op 30 april 1991 in Limburg 21 uur achtereen bij een temperatuur van 9,0°C, terwijl het noorden van het land het droog hield en Friesland zelfs acht uur zon registreerde. In 2003 werd de koninklijke familie helemaal nat in Deventer waar ze ’s middags een bezoek brachten, terwijl ze het in de ochtend nog droog hielden in Wijhe, Drenthe. Zowel in 1989 als in 1990 waren de verschillen in het weer tussen de ochtend en de rest van de dag groot: Koninginnedag begon toen met dichte mist, maar in de loop van de ochtend brak de zon door waarna het alsnog een zeer zonnige feestdag werd.
Op Koninginnedag kan het weer dus van jaar tot jaar sterk uiteenlopen, zoals karakteristiek is voor het grillige weer in april. Gemiddeld mogen we op die dag een middagtemperatuur verwachten van ongeveer 14 graden, maar veel zegt dat niet. Onder extreme omstandigheden is de temperatuur die dag in Nederland bij regen en wind ook wel eens onder de 8 graden gebleven of bij zonnig weer kan de temperatuur in de tweede helft van april tot ruim 30 graden oplopen.
Vorig jaar was, net als in 2011, een prachtige Koninginnedag. De dag begon zonnig, waardoor het kwik kon oplopen naar ruim 23 graden in Berkel-Enschot. Op het einde van de middag kwam er tijdelijk bewolking opzetten, maar het bleef droog. Dit jaar wordt de allerlaatste Koninginnedag die op 30 april gevierd zal worden, want vanaf die dag neemt Willem-Alexander de troon over. De weergoden werken goed mee, want het zal een stralende dag worden. De dinsdag begint fris met zo’n 3 graden, maar zal in de loop van de middag oplopen tot een graad of 14. In de zon en uit de wind zal het stukken warmer aanvoelen. Volgend jaar zal Koninginnedag vervangen worden door Koningsdag en zal dan op 27 april gevierd worden. Aangezien deze dag op een zondag valt zal 26 april 2014 de allereerste Koningsdag worden.