Wat?
Wat gebeurt er als je mensen in de bijstand vrijstelt van verplichtingen? Dus geen arbeids- en re-integratieverplichtingen, niet verplicht solliciteren? Wat gebeurt er als je bijverdiensten mag houden als je wel even betaald werk kunt krijgen? Wat gebeurt er als je ondersteund wordt op je eigen pad? Gaan mensen zelf hun weg naar duurzaam (betaald) werk vinden? Zetten mensen zich in voor maatschappelijk gewaardeerd werk? Wat gebeurt er als je mensen (meer) vertrouwen geeft? Boeiende vragen? Tilburg gaat op expeditie naar de antwoorden.
Van wantrouwen naar vertrouwen
Tilburg wil bewoners meer vrijheid en verantwoordelijkheid geven om op een eigen, constructieve manier om te gaan met de bijstand die ze nodig hebben, door in eerste instantie uit te gaan van vertrouwen. Tilburg wil dat bewoners bijstand gaan ervaren als werkelijke ‘bij-stand’. Dus bijstand als een actief recht op bestaanszekerheid om van daaruit zelf te de toekomst in eigen hand te nemen. Dit omdat we verwachten dat burgers zo makkelijker, eerder en duurzamer tot ‘participatie’ komen.
Dat is nodig omdat we alle talenten van mensen van waarde achten en nodig hebben; niet alleen voor betaald werk, maar ook voor andere inzet met maatschappelijke waarde. Zeker omdat er onvoldoende betaalde banen zijn; ook in de toekomst. Het experiment draagt bij aan een herdefiniëring en herwaardering van de factor ‘werk’, aan een nieuwe vorm van wederkerigheid, burgerschap en aan sociale en economische zelfstandigheid van burgers.
Dát zijn in een notendop de gedachten achter het Vertrouwensexperiment. Je geeft mensen vertrouwen en ondersteunt ze bij hun eigen pad. Een manier die we bij zorg en welzijn, in onze eigen Toegang, al ruimschoots toepassen. Zou dat eigenlijk niet veel beter werken? Een radicaal andere manier dan de huidige Participatiewet, die vooral aanzet tot controle en wantrouwen.
Deze gedachten zijn ontstaan bij (maatschappelijke) instellingen zoals MOMTilburg (initiatiefnemer), Tiwos, ContourdeTwern, Tilburg University, MidPoint, PON, Social innovation, werkgevers, re-integratiebedrijven en uiteraard de mensen waar het over gaat: ervaringsdeskundigen en vertegenwoordigers van ervaringsdeskundigen. En ja, ook bij de gemeente.
Hoe gaan we dat in Tilburg doen?
Om te kijken of het beter kan, willen we iets anders proberen. Op een andere manier gaan denken en doen en met andere partijen de samenwerking aangaan. Cross-overs, co-creatie het lijken kreten uit managementboeken, maar dit is wél wat tot verandering leidt. Daarom is het ook passend om in de European Social Innovation Week het initiatief te lanceren. Een week waar we ons laten inspireren en onderdompelen in anders denken, omdenken, dwarsdenken! Kortom, ons denken en doen in beweging zetten.
Kortom een Vertrouwensexperiment om de bijstand op een andere manier te verstrekken en actief en constructief in te zetten.
We beginnen met 100 mensen per 1 januari 2016 om te kijken en in te regelen hoe het allemaal moet. Daarna volgt snel een grotere groep om het echte experiment aan te gaan en deze ook goed te volgen. In een later stadium bekijken we de mogelijkheid of het reëel en wenselijk is om de groep stapsgewijs verder te vergroten. Het experiment zal 3 tot 4 jaar duren. Uiteraard evalueren we tussentijd alles zeer zorgvuldig.
Resultaat
Als u nu vraagt welk resultaat we verwachten, kijken we eerst naar de mensen die het betreft. We mikken op meer participatie, sociale stijging en eigen initiatief, ook richting arbeidsmarkt. We koersen op een hoger inkomen, minder armoede en minder bijstandsafhankelijkheid. Denk ook aan meer zelfvertrouwen, een groter gevoel van erbij horen, minder stress en een betere gezondheid. Die resultaten zullen vast even op zich laten wachten. We willen mensen de tijd geven om aan de nieuwe werkwijze te wennen en ruimte in het hoofd om in beweging te komen.
Het resultaat kan ook voordelen hebben voor de stad zelf; denk aan een makkelijkere en goedkopere uitvoering van de Participatiewet, lagere kosten voor zorg en welzijn, meer inzet voor maatschappelijke activiteiten.
Niet alle resultaten zijn vooraf te voorzien en te voorspellen, dat is nou juist het leuke en het spannende van deze expeditie. Vooraf goed nadenken, aan de slag gaan en ‘werkenderweg’ open blijven staan voor nieuwe inzichten.
Gezamenlijke expeditie
We gaan gezamenlijk op expeditie, vanuit dit maatschappelijk initiatief met iedereen die we nodig hebben. Het precieze einddoel kennen we niet, maar we verwachten wel dat de eindbestemming op vele fronten aantrekkelijker is. Dat is sociale innovatie: samen in actie komen en samen ontdekken.
Samen met andere gemeenten gaan we eind september in gesprek met staatssecretaris Klijnsma om dit binnen de Participatiewet mogelijk te maken. Hierin trekken we op met Utrecht, Groningen en Wageningen.
Ook zijn we in gesprek met ministeries van Binnenlandse Zaken (BZK) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) om te bekijken op welke manier het Vertrouwensexperiment mogelijk vervlochten kan worden met de Experimentenwet die op 1 januari 2017 van kracht wordt. Ook hier trekken we samen met andere gemeenten op. Dit heeft een stuwend effect.
Wethouder Erik de Ridder: “Als je een uitkering of bijstand ontvangt dan gaat dat gepaard met zeer strikte regelgeving. Bijverdienen wordt bijna onmogelijk gemaakt. Je wordt ontmoedigd om werk te zoeken. Dat kan niet de bedoeling zijn. We moeten op een andere manier gaan werken. Het Vertrouwensexperiment is een begin. We gaan nu bepalen hoe onze doelgroep er precies uit ziet. Op wie richten we ons en hoeveel mensen mogen of kunnen aan het experiment meedoen? We zullen de experimenteerruimte moeten afbakenen en onderzoeksvragen gaan formuleren. Op dit moment zijn er veel vragen en weinig antwoorden. Dat geeft niet. Ik wil deze uitdaging graag aangaan met onze partners.”
Mede-initiatiefnemer Ralf Embrechts (MOMTilburg): “Als je mensen bestaanszekerheid biedt en vertrouwen schenkt, denk ik dat mensen op een andere manier op pad gaan en hun leven inrichten, zeker de mensen die moeten rondkomen van een uitkering. Daarvoor zijn de regels uit de bijstand vaak belemmerend en soms zelfs ziekmakend. Nu heeft een vinkje hier of daar verkeerd grote gevolgen. Daar wil ik verandering in aanbrengen. In Tilburg is breed draagvlak voor een experiment. We willen weten wat gebeurt als je vertrouwen schenkt met meer vrijheid en minder regels.”
De expeditie van het Tilburgs Vertrouwensexperiment wordt uitgevoerd door:
Ervaringsdeskundigen – Sociale Raad Tilburg – De Vonk – Feniks – Sagenn – Universiteit van Tilburg – ContourdeTwern – Tiwos – ambtenaren en wethouder Gemeente Tilburg – PON – Midpoint – BZW – Jochum Deuten Effecteur – MOM Tilburg.
waar kan ik me opgeven?
Super, ik wou dat dit ook in mijn woonplaats komt. Dan doe ik direct mee. Ik kwam in de Bijstand omdat mijn eigen bedrijfje te weinig opleverde. In vier jaar bijstand schreef ik ongeveer 1000 brieven, want 5 sollicitaties per week was verplicht. Zonder resultaat. Ik meldde me sollicitatiemoe, ik was gewoon helemaal op, en kreeg even rust omdat men wel begreep dat dit zo niet werkt.
In die maanden rust, kreeg ik weer energie en schreef ik een boek. Door dat boek neemt men mijn eigen koers serieus, en hoop ik weer te mogen starten als ZZPer.
Hallo, als ambassadeur van Sterknetwerk Breda (armoedebestrijding) wil ik graag op de hoogte blijven, waar kan ik de info vinden? Bedankt alvast!
Ben gemeenteraadslid SP Den Bosch en wil graag op de hoogte blijven van de vorderingen van dit experiment. M.vr.gr.