Dit is het vervolg op: Jaarverslag 2015, een bloemlezing.
Met het jaarverslag 2015, ook wel de jaarstukken genoemd, legt het College van Burgemeester en Wethouders verantwoording af over het afgelopen jaar. In hoofdstuk vier komt de financiële status aan de orde.
Volgens het jaarverslag is er een winst gemaakt van 35,6 miljoen euro. Dat is maar liefst 34,2 miljoen euro meer dan de voortgangsrapportage waarin een winst van 1.2 miljoen euro werd gemeld. Een behoorlijk verschil.
Bijna 10 miljoen euro winst is de vrijval van een reserve bij Sociale zaken voor debiteuren. Dat is een potje met geld dat gevormd is doordat vorderingen van klanten (bijstand) voor 100% afgedekt worden. Van dit systeem is ineens afgeweken. Er is nu een schatting gemaakt hoeveel mensen terug gaan betalen. Dat leidt tot een andere berekening waardoor 9,5 miljoen euro weer beschikbaar wordt. Wat voor een ‘winst’ zorgt.
Uit allerlei indicatoren en kengetallen blijkt dat het wel goed staat met de Tilburgse Financiën. Er is nauwelijks schuld dus dat helpt en daarom zeggen die kengetallen en ‘groene’ blokjes in het verslag ook weinig. Met een toename van 34,1 miljoen in het eigen vermogen zijn de gemeten winst en eigen vermogen percentage’s beter dan vorig jaar.
De Gemeente stelt: “Onze financieringsstructuur is zodanig dat we veel met eigen vermogen financieren en daardoor weinig schulden hebben. We zien dan ook dat ten opzichte van 2014 onze netto schuldquote is gedaald en dat het solvabiliteitsratio is toegenomen van 74% naar 76%. Dit betekent dat onze bezittingen voor 76 % met eigen vermogen zijn gefinancierd en we daarvoor dus geen externe leningen zijn aangegaan. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid.” Voila.
Wel vreemd is dat kostendekkendheid van leges wederom als ‘kwetsbaar’ wordt gezien. Allereerst is dat toch een vorm van service, en ten tweede kun je er zoveel kosten aan toerekenen dat zo’n indicator negatief uitpakt, da’s een vorm van politiek.
Het grote probleem zit bij de ‘Grondexploitatie’ een grote post van 107.4 miljoen euro, waarvan de resultaten niet zichtbaar in de jaarrekening worden geboekt.
Een bijkomend probleem voor het ‘grondbedrijf’ is de vennootschapsbelasting.
Volgens het jaarverslag op pagina 126 : “Nederlandse overheidsondernemingen zijn vanaf 1 januari 2016 in principe belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Afhankelijk van de feiten en omstandigheden kan ook de grondexploitatie als onderneming in de heffing vallen. 
Omdat de grondexploitatie (op basis van de huidige grondexploitaties) in zijn geheel een verliesgevende activiteit vormt (verleden en toekomst samen), is het de verwachting dat de gemeente over 2016 voor de grondexploitatie niet in de heffing valt. Dat betekent dat er geen vennootschapsbelasting uit de grondexploitatie voortvloeit. De afstemming hierover met de Belastingdienst loopt nog.”
“In de toekomst zal er ook een fiscale verslaglegging opgezet moeten worden. In het voornemen tot wijziging van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) worden hier al voorschriften voor gegeven. Zodra er meer duidelijkheid is over de exacte toepassing en voorwaarden komen wij hierop terug.”
Voor ondoorzichtige informatie waarschuwt register-account Leo Verhoef al sinds 2000 en bestaat er een correspondentie over de gepresenteerde jaarcijfers. Het is misschien handig om het Eigen Vermogen van de Gemeente Tilburg op een rijtje te zetten. Immers het eigen vermogen weerspiegelt de bezittingen van de gemeente. De mutatie tussen de jaren zou gelijk moeten lopen met het geboekte resultaat in de periode. Dat laatste blijkt helemaal niet te kloppen. Accountant Verhoef stelt dat de jaarrekening niet voldoet aan de wettelijke eisen omdat de échte baten en lasten buiten beeld blijven, maar de gemeente Tilburg beroept zich op de accountantsverklaring en de comptabiliteitsvoorschriften uit 1995 middels deze brief.
De sterke stijging van meer dan 300 miljoen Euro in 2009 is te danken aan de verkoop van Essent die de Gemeente Tilburg 247 miljoen Euro in het laadje bracht. Deze opbrengst liep niet via de Winst en Verliesrekening. Dat geldt ook voor de afboeking van de verliezen op de grondpositie in 2012 toen meer dan 100 miljoen euro werd afgeboekt. Inmiddels is het Eigen Vermogen sinds 2011 van 897 miljoen euro gedaald naar 851 miljoen euro in 2015, een verlies van 36 miljoen euro (exclusief Inflatie).
Zie PDF-link en bestand voor de complete jaarstukken van 2015: Download hier de Jaarstukken 2015 – 293 pagina’s, 5Mb
Er zit in Tilburg financieel nog veel in de zogenaamde “pipeline”, zodat veel effecten eerst in latere jaren zichtbaar worden. Al jaren zit Tilburg op een grote berg geld vanwege de verkoop van nutsbedrijven. Dat maakt het investeren vanuit eigen vermogen wel gemakkelijker en vaak ook goedkoper. De huidige rentestand laat overigens het verschil tussen eigen vermogen en vreemd vermogen aardig verdampen, zodat “treasury” steeds belangrijker gaat worden. De kleine verschillen gaan er onder de huidige omstandigheden meer toe doen! Feitelijk moet de gemeente met een realistische sluitende begroting werken, waarbij de ramingen met de werkelijkheid overeenkomen. Het op begrotingsbasis flink overhouden en de grote verschillen tussen de rapportagemomenten toont aan dat hier nog een weg te gaan is. Politiek is het leuk om met deze zogenaamde jaarlijkse meevallers te werken, maar het geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. In tijden van bezuinigingen gaat dit namelijk de financiële balans verstoren en kunnen er gemakkelijk verkeerde maatregelen vallen! Daarom ben ik meer voorstander van het werken met een exploitatiebegroting, waarbij de kosten en de baten meer aan elkaar gerelateerd kunnen worden. Daarnaast voor het opvoeren van de rapportagemomenten om de verschillen te kunnen beheersen en tijdig te kunnen corrigeren. Dus meer fijnmaziger, zowel voor de uitvoering, de bijsturing als de contrôle! Herhaaldelijk is zowel door de gemeentelijke rekenkamer als de auditcommissie hiervoor gepleit, maar het huidige politieke bestuur en ambtelijke organisatie zweert bij grofmazigheid, zodat de handelingsvrijheid boven de controleerbaarheid wordt gesteld!