Afgelopen week werd de begroting 2015 van de Diamantgroep in het college behandeld. Oud-directeur van de Diamantgroep en voormalig raadslid Joost van Huijgevoort bekeek de cijfers op ons verzoek.
Dit begrotingsdocument van de Diamant-groep heeft vanwege de Participatiewet, die op 1 januari 2015 van kracht wordt, een heel bijzondere betekenis gekregen. De Participatiewet maakt van de Diamant-groep vooral een uiterst kwetsbare organisatie, zowel financieel als sociaal, omdat de Wet Sociale Werkvoorziening komt te vervallen en als de aangesloten gemeenten besluiten het bedrijf in de toekomst geen anticiperende rol in de arbeidsbemiddeling toe te kennen.
Met andere woorden, betreft het een begrotingsdocument van een “terminale” organisatie of van een “herboren” organisatie. De huidige mensen in de SW behouden weliswaar hun rechten, maar de instroom in de WSW is komen te vervallen. Hierdoor zal de huidige WSW-populatie van circa 1.650 personen geleidelijk gaan uitstromen. Deze afbouw gaat zo’n 40 jaar in beslag nemen.
Het spreekt voor zich dat deze geleidelijke afbouw grote consequenties heeft voor het bedrijf en het in de lucht kunnen houden van de beschikbare werksoorten. Daarnaast gaat de invoering van de Participatiewet samen met bezuinigingen op het SW-budget, waardoor de exploitatie van het bedrijf extra onder druk komt te liggen. De Diamant-groep is al een reeks van jaren een goed functionerend sociaal bedrijf dat prima de eigen broek weet op te houden. Jaarlijks wordt de begroting ruim gehaald, waardoor het weerstandsvermogen heeft kunnen toenemen tot circa 11 miljoen euro. De gemeenten betalen al jaren geen gemeentelijke bijdrage meer en daardoor is de WSW-regeling voor deze gemeenten een uitermate lucratieve voorziening geworden.
De Participatiewet is daarom ook voor de aangesloten gemeenten een behoorlijke streep door de rekening en zullen zij, bij onvoldoende anticiperend beleid, moeten gaan rekenen met het verdampen van het weerstandsvermogen van het bedrijf en op termijn zelfs met oplopende gemeentelijke bijdragen. Dus het geleidelijk afbouwen van het bedrijf gaat de gemeenten aardig wat geld kosten.
In het kader van de Participatiewet gaan UWV, Gemeenten, Vakbonden en Werkgevers proberen zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking (de nieuwe instroom) binnen het bedrijfsleven aan de slag te helpen. Zo’n 6.000 in 2015 oplopend tot 100.000 in 2026.
Gaat dat niet lukken dan hangt er als een soort zwaard van Damocles de Quotawet boven het bedrijfsleven met verplichtingen en boetes. De overheid zelf stelt zich garant voor nog eens 25.000 banen in dezelfde sfeer. Met de intentie van de wet is niets mis, maar in de praktijk zal het beslist lastiger gaan worden. Niet iedere werkgever staat te springen en de werkgevers die wel meespringen willen profijt zien van hun maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Daarnaast willen ze van de begeleidende besognes af en meer zekerheid krijgen over de werkelijke resterende capaciteiten van de kandidaten. Afspraken vooraf zijn mooi, maar de mate van realisatie zal afhangen van de bereidwilligheid van werkgevers en de betreffende werknemers. Zover de vlag er nu voor staat staan de neuzen maar voor circa 50% in de goede richting. Derhalve ligt een behoorlijk drama in het verschiet!
Inmiddels hebben de aangesloten gemeenten ook besloten het in de Participatiewet genoemde “beschutwerk” vanwege de kosten niet in te kopen bij de Diamant-groep en vol op de markt te anticiperen. In relatie met het voorgaande is dit een uiterst dubieuze keus en een miskenning van de beschikbare expertise bij de Diamant-groep. Uit de begroting van de Diamant-groep blijkt wel dat de gemeenten de organisatie als leerwerkbedrijf en als begeleidingsorganisatie een kans willen geven, maar dat de afgesproken aantallen van instroom nu reeds dramatisch achterblijven.
Overigens een al jaren bestaand en onbegrijpelijk probleem. De intentie van de gemeenten is er dus gedeeltelijk wel, echter, bij de afstemming is er nog een behoorlijke weg te gaan. De gemeenten zien voor de Diamant-groep en rol weggelegd bij de “ontzorging” van het bedrijfsleven en de flexibilisering van de arbeid, maar plaatsen de organisatie tevens in een “hybride” positie. Zowel marktpartij als “eigen” uitvoerende organisatie en daarbij wordt een appèl gedaan op het ondernemend vermogen van de organisatie. Een tweeslachtigheid die het bedrijf sinds het ontstaan heeft achtervolgd en telkens in een kwetsbare positie heeft gebracht.
Toch blijkt de Diamant-groep ook nu weer over de nodige slagkracht te bezitten en voldoende inventiviteit in te kunnen brengen. De nieuwe wet en het krimpscenario verandert de marktpositie aanzienlijk en heeft zondermeer gevolgen voor de bestaande organisatie. Mooi zou het zijn als hiertussen een goede uitgebalanseerde afstemming zou kunnen bestaan, maar daarvoor is een deugdelijke ondersteuning van de aangesloten gemeenten onontbeerlijk! Het wederom plaatsen van het bedrijf in een hybride positie en op zichzelf aangewezen is echter hiervoor geen goed signaal.
Ondanks deze tegenwind probeert de Diamant-groep ook voor 2015 een sluitende begroting te realiseren. Sluitend met inbegrip van alle activiteiten. De hierbij betrokken uitgangspunten liegen er niet om en hebben zoals valt te verwachten een behoorlijke impact. Zowel qua bemensing als qua financiële mogelijkheden. De meerjarenbegroting betekent een mokerslag voor het weerstandvermogen. Het bestuur eist daarom verregaande maatregelen om op termijn weer een sluitende begroting te realiseren. Een personele reductie van het reguliere personeel van 25% in de komende drie tot vier jaar wordt daarom niet uitgesloten. Ook in de huisvesting zal behoorlijk gekrompen gaan worden evenals in de werksoorten. Het is voor de Diamant-groep inmiddels schaken op meerdere borden en de gemeenten mogen dit niet afstandelijk beleven.
Daarvoor is de Diamant-groep met haar expertise en mogelijkheden te uniek en stuurbaar!
Met de invoering van de Participatiewet worden de gemeenten meer verantwoordelijk voor de werkgelegenheid van mensen met een arbeidsbeperking (WAJONG en WSW). Tegelijkertijd wordt de uitvoering met UWV, vakbonden, werkgevers en gemeenten gebundeld een bureaucratisch geheel van werkkamer en werkbedrijven per regio (35). De werkbedrijven vormen de schakel tussen mensen met een arbeidsbeperking en de (extra) garantiebanen.
Het werkbedrijf is echter vormvrij, maar voor een goede werkgeversdienstverlening is het van groot belang dat er een eenduidige en herkenbare inzet komt van instrumenten en gerelateerde voorzieningen. Tal van gemeenten zijn vanuit hun regelgeoriënteerdheid de kerstboom weer aan het optuigen zonder rekening te houden met de bestaande faciliteiten en expertise. L’histoire se repete (CWI-discussie) en de uitvoeringskosten stijgen met de dag. Het resterende Rijkspotje aangevuld met Europees geld zal het eerste begin dempen, maar feitelijk levert de Participatiewet op dit vlak geen voordelen op (Sociaal Akkoord). Die voordelen moeten komen van de uitvoerende kant op basis van aanbestedingen en uitvoeringsresultaten. Een wereld die bol staat van gelukzoekers uit de voormalige arbeidsbureau’s. In die wereld is de afgelopen jaren heel veel geld omgegaan met betrekkelijk weinig duurzaam succes.
Jammer dat hierbij nog te veel wordt gedacht in “het brengen van mensen naar werk” en te weinig in “het brengen van werk naar mensen”. Instrumenten zoals “reshoring” en “jobcarving” spelen nog een veel te onbetekenende rol bij de arbeidsbemiddeling. Enkel het zogenaamde additionele werk met behoud van uitkering in de vorm van allerlei “beurzen” krijgt momenteel de aandacht. Elke poging mensen aan de slag te krijgen is belangrijk, maar het genereren van werk dat economisch beklijfd moet meer accent krijgen.
Op de eerste plaats omdat het beter aansluit op de denkwereld en werkwijze van ondernemende werkgevers, op de tweede plaats beter aansluit bij de economische ontwikkeling, op de derde plaats makkelijker matchbaar is en tenslotte de sociale werkvoorziening meer kan betrekken bij de nieuwe wetgeving. De Diamant-groep speelt daarop al in bij hun geactualiseerde beleidsvisie en exploitatiemogelijkheden. De aangesloten gemeenten kunnen hier veel belang bij hebben.
Het vraagt overigens wel een mentaliteitswijziging in de hoek van sociale zaken, waar nog alles wordt beredeneerd vanuit de uitkering/regeling en de reductie aan uitkeringen vaak gecombineerd met sancties en gemis aan empathie (divosa-denken). Het is overigens nog maar zeer de vraag of men hiertoe in staat is. Zo heeft de Gemeente Tilburg, zoals reeds eerder gememoreerd, er inmiddels voor gekozen het beschut werk niet meer in te kopen bij de Diamant-groep, maar te kiezen voor het zogenaamde “Tilburgs alternatief”.
Deze keuze wordt beargumenteerd vanuit de kostenkant en niet vanuit de door de Participatiewet genoemde voorziening. Het is al treurig als je de inhoudelijke argumenten leest in een onlangs verschenen artikel in Binnenlands Bestuur. Gegoochel met cijfers en termen als “dan ga je nat” worden door een Tilburgs beleidsmedewerker uitgekakeld en dan weet je dat je het over mensen hebt.
De “non valeur” doet er vervolgens nog een schepje bovenop door de keuze te juridiseren en de doelgroep aan zijn zegekar te hangen. Het belang van de mensen kent hij niet eens en de werksoorten waarover we moeten spreken al helemaal niet. Kortom, dit soort denken waar alles in geld wordt uitgedrukt en daardoor de menselijke factor naar het tweede plan wordt gedrukt is de bijl aan de wortels van de Diamant-groep. Dan spreken inmiddels al niet meer over het verloren fatsoen door arbeidsgehandicapte mensen te laten werken onder het minimum loon!
Dit gebrek aan integraal inzicht en gokken op de magie van de markt is kortzichtig en heeft het risico in zich dat bij de invoering van de Participatiewet het kind met het badwater wordt weggegooid. Bestaande expertise wordt genegeerd en bakken met extra ambtenaren moeten er aan te pas komen om mensen met een stok achter de deur te gaan plaatsen. Ook een vorm van eigen belang op kosten van een ander. Laten we hopen dat de wal het schip gaat keren en dat de Diamant-groep ook in de toekomst nog levensvatbaar is. Invoering van de Participatiewet met opportunisten is een herhaling van zetten en een ramp voor de expertise van de sociale werkvoorziening!
De begroting 2015 en meerjarenbegroting 2016-2018 is hier te vinden. Het raadsvoorstel ter goedkeuring van de begroting is hier te vinden.
@Laten we hopen dat de wal het schip gaat keren en dat de Diamant-groep ook in de toekomst nog levensvatbaar is. Invoering van de Participatiewet met opportunisten is een herhaling van zetten en een ramp voor de expertise van de sociale werkvoorziening!
Uit deze laatste zinnen kan ik dus opmaken dat U nog positievere berichten zou verwachten? + De bijbehorende ontwikkelingen? Jammer dat er al zoveel kundig personeel ‘dag met het handje’ moest zeggen!