Heerlijk vinden we dat, als onze vooroordelen worden bevestigd. Publicaties in kranten en op sociale media die ons keer op keer vertellen hoe bureaucratisch, volgzaam en lui de ambtenaren zijn, we smullen ervan. Berichten over steuntrekkers die maar wat aanrommelen met vrijwilligerswerk, shag roken en vooral te lui zijn om een baan te zoeken. En ze frauderen natuurlijk allemaal! Mensen lezen graag verhalen die hun vooroordelen bevestigen. “Zie je nou wel, die schrijver zegt het ook, dus het is waar.”
Maar wat we met z’n allen niet in de gaten hebben, is dat we deze vooroordelen als waarheid zijn gaan beschouwen en dat juist dit denkpatroon ons in de weg staat om de Participatiewet, het bijstandssysteem te verbeteren en te veranderen tot een systeem wat naar ieders tevredenheid écht werkt.
Burgers en ambtenaren zijn elkaar als vijanden gaan zien, niet als mensen, maar als vreemde wezens waar ze vooral last van hebben, en dat proces is al jaren gaande. Elke steuntrekker wil graag een baan, maar als hij/zij eenmaal te maken heeft gekregen met de motivatie verwoestende regels en verboden, richt hij zijn woede op de ambtenaar die hem/haar deze bureaucratie heeft opgelegd. Aan de andere kant, de ambtenaar die altijd had gedacht dat hij mensen écht kon gaan helpen op de werkvloer van Sociale Zaken, maar steeds verder gefrustreerd raakt door de regeldrift uit Den Haag en de boze steuntrekker aan de andere kant van de lijn of tafel, die hem/haar de schuld geeft, werkt ook niet motiverend.
We zijn dit patroon zo normaal gaan vinden, dat we zijn gaan denken dat dit zo hoort en dat het niet anders kan. Het kan wél anders. En het moet anders als we allemaal een werkbaar en menswaardig uitkeringssysteem willen, dat ook nog veel betaalbaarder want efficiënter is. Steuntrekkers willen menswaardig behandeld worden en ambtenaren ook. Steuntrekkers willen zich niet hoeven schamen voor een uitkering en willen niet bang zijn voor de Sociale Dienst. Ambtenaren willen zich ook niet schamen voor hun werk – zoals nu vaak het geval is – maar trots zijn dat zij mensen verder hebben kunnen helpen. Beide willen op een feestje met trots kunnen vertellen over wat hen bezighoudt, zonder de vooroordelen en hoon te moeten aanhoren die hen steevast ten deel vallen.
Ambtenaren én steuntrekkers moeten de strijdbijl begraven en elkaar de hand reiken. Hoe moeilijk en eng dat ook is, het is de enige kans die we hebben. Beiden hebben namelijk gemeen dat zij heel goed weten hoe het anders kan en moet. Ik ken ambtenaren die niets anders willen en heel goede ideeën hebben en hetzelfde geldt ook voor mensen in de bijstand.
Mag niet van de staatssecretaris in Den Haag?
Bij de presentatie van het Tilburgse Vertrouwensexperiment heeft wethouder Erik de Ridder uitgesproken dat hij burgerlijke ongehoorzaamheid niet uit de weg wil gaan. Hierin versta ik eveneens ambtelijke ongehoorzaamheid. We gaan het samen doen, met hetzelfde doel.
Deal?
Gewon doen !